سرطان نام ژنریک گروه وسیعی از بیماری‌هاست که هر قسمت از بدن را ممکن است هدف قرار دهند. اصطلاحات معادل آن تومورهای بدخیم و نئوپلاسم می‌باشد. از ویژگی‌های بارز سرطان تکثیر سریع سلول‌های غیرطبیعی و گسترش آنها از مرزهای متعارف می‌باشد که منجر به تهاجم به بافت‌های مجاور و یا دست‌اندازی به سایر اعضای بدن می‌شود که فرآیند اخیر را متاستاز می‌نامند. متاستاز عامل مهم مرگ ناشی از سرطان است.
عوامل خطرساز برای سرطان
دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت فیزیکی چهار فاکتور خطرساز برای سرطان و سایر بیماری‌های غیرمسری در سراسر جهان محسوب می‌شوند.
برخی عفونت‌های مزمن عامل خطرساز برای سرطان هستند و در کشورهای کم درآمد نقش مهمی در ایجاد سرطان ایفا می‌کنند. حدود 15% سرطان‌هایی که در سال 2012 شناسایی شده‌اند به عوامل عفونی همچون هلیکوباکتر پیلوری، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروس هپاتیت B، ویروس هپاتیت C و ویروس اپشتین‌بار نسبت داده شده‌اند.
ویروس‌های هپاتیت B و C خطر سرطان کبد و برخی از انواع HPV خطر سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهند. عفونت HIV نیز خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها از جمله سرطان دهانه رحم را به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.
کاهش بار سرطان
حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد سرطان‌ها در حال حاضر قابل پیشگیری هستند. با اجتناب از عوامل خطرساز و استقرار استراتژی‌های مبتنی بر شواهد می‌توان به این هدف نائل شد. تشخیص زودهنگام و اقدام درمانی هم می‌تواند به کاهش بار سرطان کمک کند. بسیاری از سرطان‌ها چنانچه به‌موقع تشخیص داده شوند شانس بهبود بالایی دارند.
اجتناب از عوامل خطرساز و یا تعدیل آنها
تعدیل عوامل خطرساز و یا اجتناب از آنها به‌طور قابل‌توجهی می‌تواند موجب کاهش بار سرطان گردد.
این عوامل عبارتند از:
- مصرف دخانیات شامل سیگار و تنباکوی بدون دود
- اضافه وزن و چاق بودن
- رژیم غذایی ناسالم شامل مصرف کم میوه و سبزیجات
- کمبود فعالیت فیزیکی
- مصرف الکل
- انتقال HPV از طریق تماس جنسی
- عفونت با ویروس هپاتیت B یا سایر عفونت‌های کارسینوژن
- تابش یونیزاسیون یا ماوراء بنفش
- آلودگی هوای شهری
- دود ناشی از سوخت جامد در فضای داخل منزل
مصرف دخانیات مهم‌ترین عامل خطر برای سرطان محسوب شده و به‌تنهایی مسئول حدود ۲۲% مرگ‌های ناشی از سرطان در جهان می‌باشد.